Rouw en verlies

Het eerste waar de meeste mensen aan denken bij rouw en verlies, is het overlijden van een dierbare. Maar er bestaan meer soorten rouw. Voorbeelden van verlies, zonder dat hier een overlijden aan vooraf is gegaan zijn:

- uitgaan van een relatie / scheiding
- verlies van baan
- miskraam
- dementie
- verlies van gezondheid
- gebrek aan liefde
- het niet kunnen krijgen van kinderen
- geen carrièrekansen hebben

Iedereen krijgt vroeg of laat in zijn leven te maken met het verwerken van een verlies. Het omgaan met verlies wordt rouwen genoemd en dit is een normale reactie op een verlieservaring. Het betekent dat je langzaam aan het idee van verlies went en dat je de nieuwe situatie langzaamaan accepteert.

Rouwen kan samengaan met allerlei (heftige) verschijnselen op mentaal en fysiek vlak. Deze verschijnselen zijn voor iedereen verschillend.

Er bestaat geen standaard rouwproces, iedereen verwerkt een verlies op zijn eigen manier. Ook al ziet het rouwproces er bij iedereen anders uit, wel kun je bepaalde algemene fasen herkennen. Deze fasen verlopen niet altijd in dezelfde volgorde, je hoeft ook niet altijd alle fasen te doorlopen. Zo kan het zijn dat je een fase overslaat, wat langer in een fase blijft hangen, of zelfs één of meerdere fasen terugvalt. De rouwfasen zijn bedoeld om je inzicht te geven in wat je tegen zou kunnen komen.

De 7 rouwfases

Fase 1: Verlies van overzicht, schok, ongeloof
We moeten afscheid nemen van de oude, vertrouwde situatie. Zodra dit duidelijk is voelen we ons in de war. We weten niet meer wat werkelijk is en wat niet werkelijk is. Het overzicht is weg. Het is moeilijk om helder na te denken en dingen in hun proportie te zien.

Fase 2: Beperken van de gevolgen, bagatelliseren, ontkenning
Zodra er doordringt wat er gebeurt, gaan we de gevolgen bagatelliseren. We zijn geneigd om de gevolgen voor ons zelf en voor anderen af te zwakken. Mensen houden er over het algemeen niet van om geconfronteerd te worden met afscheid en veranderingen en de negatieve gevoelens die hiermee gepaard gaan. Het is een natuurlijke reactie op een negatieve verandering in ons leven, het is een vorm van zelfbescherming. We laten op deze manier niet meer binnen dan we aankunnen. Je doseert de pijn in behapbare stukken.

Fase 3: Het diepe gat, wantrouwen, woede
Het verdriet valt vaak samen met een bepaalde boosheid. Waarom overkomt jou dit nu? Waar heb jij dit aan verdiend? Er ontstaat twijfel aan zichzelf. Het is een natuurlijke reactie die eruit moet, die verwerkt moet worden. Woede is een belangrijk onderdeel in het helingsproces. Wanneer je deze negeert, zoekt het een andere uitweg. Woede kan zich fysiek uiten in: veel hoofdpijn, maagkrampen, stijve nek. Boosheid is een reactie op de oneerlijkheid van het verlies, een blijk van liefde (je hebt liefgehad en je hebt nog steeds lief). Woede bevestigd dat je kunt voelen!

Fase 4: Loslaten van het verleden, verdriet, het gevecht aangaan, onderhandelen
Er komt langzamerhand ruimte om weer naar de toekomst en nieuwe mogelijkheden te kijken. We gaan bepaalde doelstellingen bepalen (stoppen met roken, hardlopen, reizen) of maken beloftes. We proberen een beter persoon te worden in de hoop dat het allemaal weer goed komt. In deze fase kan iemand de ene dag in staat zijn het nieuwe leven op te pakken, terwijl de andere dag alles er weer zwart en ellendig uitziet. De stemming kan zelfs binnen enkele minuten veranderen.

Fase 5: Testen van de grenzen, verkenning
Dit is vaak een energieke en enthousiaste fase. We breken met het verleden en stappen met nieuw zelfvertrouwen de toekomst in op zoek naar mogelijkheden onszelf te testen in de nieuwe situatie om te kijken hoe ver we kunnen gaan.

Fase 6: Zoeken naar de betekenis, beslissen, depressie
We beseffen dat de vorige fasen ons niet gebracht hebben wat we gehoopt hadden. We voelen ons machteloos en onzeker, depressieve gevoelens kunnen de kop opsteken. Waarom was dit nodig? Wat heeft dit voor mij betekend? Wat heb ik nu geleerd? We hebben het gevoel de weg even kwijt te zijn. Hoe moet het nu verder? We geloven niet dat alles weer normaal kan worden. In deze fase kan het heel moeilijk zijn om de rouwende te bereiken. We hebben de neiging ons af te sluiten voor contact.

Fase 7: Integratie, acceptatie, aanvaarding
We zien weer af en toe lichtpunten, we hebben geaccepteerd dat ons leven verder gaat. We hoeven er niet meer elke dag over na te denken. Iemand is ‘wijzer’ geworden, meer volwassen, rijker. Het lukt ons om het verlies los te laten, het een plekje te geven. Sommige verliezen kunnen we uiteindelijk aanvaarden, accepteren. Andere verliezen nemen we ons hele leven met ons mee.

De volgende tips kunnen het rouwen wat verlichten:
- praat erover / uit je gevoelens
- rust uit en zorg voor jezelf / zorg voor structuur
- neem de tijd om te rouwen
- blijf in contact met anderen en ga de deur uit
- accepteer je eigen emoties en laat ze gaan
- zoek steun bij je omgeving
- zoek afleiding in muziek, sporten, etc.
- schrijf je gevoelens van je af
- huil!
- vraag om hulp

Zie deze tips als een algemeen advies en haal eruit wat voor jou werkt.
Rouwen kost tijd, maar tijd is niet altijd genoeg om het verlies een plek te geven. Wanneer je veel moeite hebt met het rouwproces, bespreek dan jouw klachten met de huisarts. Die kan ervoor zorgen dat je wordt doorverwezen voor passende hulp.